Lễ đón bằng Di sản Tết Nguyên tiêu của người Hoa: Cố kết cộng đồng để giao thoa văn hóa

VHO- Hôm qua 5.7, UBND quận 5 (TP.HCM) tổ chức Lễ đón nhận bằng Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia “Tập quán xã hội và tín ngưỡng Tết Nguyên tiêu của người Hoa quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh”. Cùng với buổi lễ được tổ chức trang trọng là chuỗi các hoạt động văn hóa - nghệ thuật đặc sắc diễn ra cùng thời điểm này.

Diễu hành rước Bằng Di sản trên tuyến đường Mạc Thiên Tích

 Hoạt động sớm nhất là Triển lãm Nghệ thuật và Thư pháp với chủ đề Hoa điểu nghinh xuân do CLB Mỹ thuật, CLB Nhiếp ảnh Trung tâm Văn hóa Quận 5 và Chi hội Mỹ thuật Hội Văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số TP.HCM thực hiện. Triển lãm diễn ra từ ngày 3 đến ngày 12.7, giới thiệu 40 tác phẩm về hoa, chim cảnh, vẻ đẹp quê hương đất nước cùng nét đẹp của 54 dân tộc anh em sinh sống trên dải đất hình chữ S. Chuỗi sự kiện đón nhận bằng Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia bắt đầu từ lễ Dâng hoa tại Công viên Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh vào chiều ngày 5.7 và chương trình Diễu hành đường phố trên tuyến đường Mạc Thiên Tích. Đoàn diễu hành sẽ đi theo lộ trình: Mạc Thiên Tích - Ngô Quyền - An Dương Vương - Nguyễn Tri Phương - Trần Phú - Trần Hưng Đạo và vào cổng chính Trung tâm Văn hóa Quận 5. Suốt hành trình sẽ là những hoạt động văn hóa nghệ thuật đặc sắc, mang đậm dấu ấn của dân tộc Hoa trên đất Việt.

Lễ đón nhận Bằng Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “Tập quán xã hội và tín ngưỡng Tết Nguyên tiêu của người Hoa quận 5, TP.HCM” diễn ra từ 18h ngày 5.7 tại Trung tâm Văn hóa quận 5. Ngoài nghi thức trao bằng còn có những tiết mục văn nghệ do các nghệ sĩ người Hoa ở xã Bảo Bình, Cẩm Mỹ, Đồng Nai, CLB Mãi Xanh phường 11 quận 5, Đội múa Hải Nam, nhóm nhạc xã tiếng Quảng Đông, nhạc xã Hải Thanh tham gia biểu diễn. Song song với phần lễ, tại Trung tâm Văn hóa quận 5 vào ngày 5.7 cũng có các hoạt động cho cộng đồng: Tặng chữ thư pháp, chơi đố đèn và vớt cá vàng… Riêng tại cơ sở 2 của Trung tâm tại số 131 Triệu Quang Phục, phường 11, quận 5 và các Hội quán trên địa bàn còn có không gian triển lãm giới thiệu “Tập quán xã hội và tín ngưỡng Tết Nguyên tiêu của người Hoa quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh”, giới thiệu lịch sử của Tết Nguyên tiêu bằng cả tiếng Việt và Hoa. Triển lãm này được trưng bày cố định để người dân và du khách đến tham quan, tìm hiểu. Trong dịp này, 6.000 bản in ấn phẩm Lễ hội Nguyên tiêu của người Hoa ở quận 5 cũng được phát hành.

 Các hoạt động trong lễ Tết Nguyên tiêu luôn thu hút sự chú ý của người dân cũng như du khách trong và ngoài nước

Được biết, từ cuối năm 2019, Lễ hội Nguyên tiêu của người Hoa ở quận 5 đã được UBND TP.HCM kiến nghị Bộ VHTTDL đưa vào danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. “Nguyên tiêu” có nghĩa là đêm Vọng (rằm) đầu tiên của một năm mới. Vào dịp Nguyên tiêu, bà con người Hoa thường đi lễ chùa, đền, miếu để cầu cho một năm bình an, khỏe mạnh và làm ăn phát tài, phát lộc. Các hoạt động lễ hội trong dịp này thường được tổ chức tại các Hội quán là nơi thờ tự của cộng đồng Hoa kiều. Lễ hội sử dụng nông lịch với nhiều phong tục, tập quán đặc sắc diễn ra suốt từ ngày mùng 10 tới hết tháng Giêng âm lịch. Bên cạnh các hoạt động lễ hội, chính quyền và cộng đồng người Hoa ở quận 5 còn có nhiều hoạt động khác như trình diễn văn nghệ, giới thiệu, giao lưu văn hóa tại nhiều quận, huyện có người Hoa sinh sống. Các vật phẩm trong lễ cúng tế được chuẩn bị công phu như: nhang, đèn, heo quay, mâm xôi, tam sên (cua, trứng, thịt lợn), bánh bò, bánh bao, bánh lá liễu, bánh con rùa, chè trôi nước, mâm quýt… cùng các phong tục thú vị, độc đáo như dán giấy cầu an, lì xì, dâng dầu đèn, chui bụng ngựa, vay phú miếu, thỉnh thánh đăng, cúng lễ đôi đèn, hơ lên lửa đèn lễ và vuốt lên cơ thể… đã thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước tham gia, đem lại lợi ích về văn hóa, kinh tế cho cộng đồng.

Lễ hội Nguyên tiêu có sự tham gia của người Hoa và người Việt sinh sống ở TP.HCM với trung tâm là quận 5, mang giá trị cố kết cộng đồng, giao thoa văn hóa của Hoa kiều nói riêng và các cộng đồng khác nói chung. Thông qua lễ hội, nhiều giá trị văn hóa truyền thống của người Hoa được giữ gìn và phát huy. Đây cũng là dịp để thể hiện, giới thiệu, lưu giữ các truyền thống văn hóa đặc sắc mang nhiều giá trị tích cực. Tết Nguyên tiêu giữ được những nét cổ truyền cơ bản, thể hiện việc bảo tồn, thực hành tập quán xã hội, tín ngưỡng của người Hoa rất tốt. Cùng đó là những nét giao lưu với văn hóa bản địa, dưới góc độ khoa học, đây là bằng chứng cho quá trình cộng cư và tiếp biến văn hóa, giữ được đặc trưng riêng của tộc người nhưng vẫn hòa hợp với cộng đồng chung. Hiện nay, Tết Nguyên tiêu của người Hoa ở Chợ Lớn đang dần trở thành điểm đến cho du khách trong, ngoài nước vào mỗi dịp Tết đến, Xuân về.

 THÁI HÒA